Tweehonderdzestien keer één verhaal
woensdag, 17 januari 2024
Alle 216 gastsprekers vertellen een uniek eigen verhaal. Daarvan vertelt 95 % over de Tweede Wereldoorlog en 5 % over andere oorlogen en/of conflictsituaties.
Het grootste deel van de gastsprekers is van de 1e generatie: zij hebben de oorlog meegemaakt als kind, kleuter of baby. Het aantal naoorlogse gastsprekers groeit langzaam maar gestaag. Er zijn het afgelopen jaar 14 gastsprekers gestopt of overleden. Gelukkig komen er elk jaar ook nieuwe gastsprekers bij: 25 personen hebben deelgenomen aan de basiscursus voor aspirant-gastsprekers, waarna 20 van hen daadwerkelijk als gastspreker zijn gestart.
Hoewel we liever niet in hokjes willen denken, is het toch handig om gastsprekers te categoriseren naar achtergrond. Want het is praktisch en functioneel om overzichtelijk te maken wie over welk onderwerp vertelt. We hanteren acht categorieën: Joods, verzet, Nederlands Indië, burger-oorlogsgetroffenen, politiek fout, Roma & Sinti, jonge veteranen en Moluks.
Maar… vaak past een gastspreker niet in één ‘hokje’ en zijn er eigenlijk wel meerdere categorieën van toepassing. Zoals ‘buitenkampkind’ Frits in Nederlands Indië wiens familieverhaal vooral óók een verhaal van verzet is. Of Ron die als kind van een Japanse soldaat (categorie Nederlands Indië) óók kind van een politiek foute ouder is.
Maar vooral bij de categorieën Joods, verzet en politiek fout komt veel overlap voor. Dat is niet verwonderlijk, want in de oorlog had dit allemaal verband met elkaar. Getuigenissen over de Holocaust worden daarom niet alleen door Joodse gastsprekers gedaan, maar óók door niet-Joodse gastsprekers. Want ook gastsprekers van verzet, burger en kind van foute ouders vertellen vaak over de Jodenvervolging. En andersom is bij Joodse gastsprekers ook het verzet een belangrijk onderwerp om over te vertellen, zoals over de onderduik- en pleegfamilies die levensreddend zijn geweest. Of bij John waarvan vader (Joods) ondergedoken zat bij moeder (verzet). Kortom, het is goed te realiseren dat veel gastsprekers eigenlijk in meerdere categorieën passen.
